Filmkijker interviewt… Paul Verhoeven

Steekspel is de nieuwe film van Paul Verhoeven, die met behulp van het publiek gemaakt is. Iedereen had de kans om aan het project mee te werken door het script te schrijven, muziek te maken of simpelweg te stemmen. Zo kwam de film in 8 afleveringen tot stand. Filmkijker sprak met Paul Verhoeven over het maken van de film, de uitdagingen en zijn gedachten over remakes van zijn bekendste films.

Wat is uw ervaring met het maken van Steekspel?
Het is een zeer omstandige weg om tot een verhaal te komen. Het is in feite goedkoper om met een echt verhaal te beginnen dan het op deze manier te doen. Het is zeer tijdrovend, je hebt de tijd tussen de afleveringen hard nodig om naar de scripts te kijken. Daarbij moet je eerlijk zijn richting de mensen – de zg users – dat je hun voorstellen zoveel mogelijk gebruikt, je moet ook veranderen wat niet klopt en structureel niet werkt en waarvan je denkt “Daar hebben we alleen maar last van” of “Als we het zo doen wordt dat een eindeloze weg en dan krijgen we het verhaal nooit rond in 8 afleveringen.” Het is dan moeilijk om in te grijpen zonder dat je het gevoel krijgt dat je de zaak teveel naar je eigen hand zet. Het werken met user generated content werkt dus tot op zekere hoogte. Maar niet zo als we hadden gedacht. We dachten dat we een paar scripts binnen zouden krijgen die er zo uitsprongen dat we die als basis konden gebruiken, dat we – met behulp van Robert (Alberdingk Thijm) – die 2 of 3 scripts met elkaar zouden vervlechten tot één script, en dat dit in een halve dag kon worden gedaan. Niets daarvan. Het kostte elke keer twee wéken en we moesten de goede stukken uit een groot aantal scripts halen. Voor aflevering 2 hebben we 40 scripts van de 700 gebruikt.

Was het script dan ook de grootste uitdaging?
Ja, want het draaien zelf was fantastisch en ik had een geweldige crew. De sfeer op de set was waarschijnlijk de beste sinds Floris en Turks Fruit.

Wat was de reden daarvoor?
Dit was omdat iedereen zo spontaan was en niet wist waar het naar toe ging en het allemaal een beetje avontuurlijk was. Iedereen was bereid om te proberen en de helft waren jonge mensen. Er was geen spanning, we hadden leuke locaties en dat was fantastisch. Dat zou ik eigenlijk moeten herhalen maar dan bij een ‘echte’ film die net zoveel lichtvoetigheid heeft als Steekspel. Bij een thriller kan je zo niet werken, veel te moeilijk. Een film als Basic Instinct zou je niet zo losjes kunnen maken, dat moet draaien als een klokwerk.

Hoe bent u tot de keuze van de acteurs gekomen?
We hebben zo’n 1000 amateur acteurs en actrices getest. Maar toen ik de eerste 5 pagina’s van Kim (van Kooten) kreeg, die zo tussen de regels door schrijft, waar de karakters in de film zich voortdurend ambigue uitdrukken, waar wat ze niet zeggen belangrijker is dan wat ze wél zeggen, toen dacht ik meteen: dat wordt echt moeilijk, dat kunnen alleen maar echte acteurs/actrices. Bij Kim zweeft de dialoog om alles heen en dat is moeilijk met amateurs uit te beelden.

Zou u in de toekomst nog een keer zo’n project doen?
Ik zou het wel doen, maar dan van te voren met het idee een speelfilm te maken. De vraag is hoeveel duurder dat is dan het gewoon zelf te doen en zelf dat script te schrijven. Je kan dan alles achter elkaar opnemen. Nu moest je steeds wachten. Je draait twee a drie dagen en dan moet drie tot zes weken wachten voordat je weer door mag gaan en alles opnieuw op moet zetten. Dat heb je niet als het script klaar is voor je draait. Het is dan ook meer een economische vraag, kan je je dit veroorloven? Ziggo kon die investering doen, voor hen was er immers een enorme PR factor in het spel. Maar besef dat je voor hetzelfde geld dat ze nu geïnvesteerd hebben een volledige speelfilm hadden kunnen maken – als het script van te voren klaar was geweest. Tijdens het project is er nog geprobeerd om er een film van 90 minuten van te maken, maar toen was het al te laat. De dramaturgie stuwde al naar het einde toe en dan kan je het verhaal niet meer openbreken. Er ligt al zo veel vast en de verhoudingen zijn zo duidelijk geworden, dan kan je niet meer zeggen “laten we nog wat scenetjes verzinnen waarin onze karakters nog even naar Duitsland gaan waar ook weer iets gebeurt” om vervolgens hier terug te komen en het verhaal af te maken.

Er zijn verschillende remakes van uw films gemaakt, zoals Total Recall en Robocop…
Starship Troopers is ook pas gekocht
heeft u daar inspraak op gehad en hoe kijkt u daar op terug?
Daar heb ik geen inspraak op gehad.

Zou u geïnteresseerd zijn om mee te werken aan remake?
Niet om het nog eens te doen. Ik zou het hebben gedaan om een beetje feedback te geven. Ik wil altijd iets nieuws.

Wat vond u van de remake van Total Recall?
Die vond ik niet goed. Bij Total Recall is alle lichtheid eruit gehaald. Het wordt allemaal serieus gespeeld, het zijn alleen maar achtervolgingen, schieten en dan is dat verhaal eigenlijk te belachelijk om het te geloven. Het is natuurlijk een idioot verhaal. Als ik retrospect terugkijk naar wat wij hebben gedaan, dan is de man die aan Schwarzenegger die droom verkoopt een soort komische autoverkoper. Daardoor ga je mee met zo’n gek verhaal. Als je dat helemaal serieus neemt dan is het eigenlijk het uitgangspunt niet goed. De korte verhalen van Philip K. Dick hebben iets lichts, hij speelt een beetje met die dingen en zo heb ik het ook gefilmd. Door dat weg te laten, en bij (de remake van) Robocop dreigt datzelfde gevaar, heb je eigenlijk een onzinnig verhaal. Als je dat leuk filmt met een beetje zelfspot, het relativeert en het met een knipoog doet bescherm je jezelf eigenlijk tegen het gevaar dat het belachelijk is.

Hoe is dat met Robocop gegaan?
We hebben lang moeten nadenken hoe we Robocop zouden introduceren in de film. Het idee kwam uiteindelijk van de maker van het kostuum, Rob Bottin. Die stelde voor om het kostuum niet in één keer te laten zien, maar steeds stukjes ervan. Je ziet het nu bijvoorbeeld eerst in een flits op een TV-monitor en dan door een matte glasplaat heen geschoten en pas daarna, en ook niet al te langdurig, zie je Robocop in z’n totaal. Als je ‘m in één keer had gepresenteerd, hoe goed dat kostuum ook is, dan waren de mensen toch gaan lachen. Als je kijkt naar de eerste twee delen van Star Wars dan zie je dat die films ook een lichte toets hebben. Daardoor geloof je het allemaal en geloof je zelfs die vreemde wezens van andere sterrenstelses, en is de ‘prinses’ doodgewoon.

Ben u lid van de Academy?
Ja, ik ben lid van de Academy, van de Director’s Guild en ik stem.

Toch bent u ook ooit bij de Razzies verschenen. Hoe kijkt u daar dan tegen aan?
Dat is anders, dat is een grap. Het was een fantastische avond. Ik wist niet wat die ‘Razzies’ waren, maar René Mioch vroeg me om te gaan. Het was uiteindelijk heel leuk, maar begon heel onaangenaam omdat er heel veel gelachen werd toen ze stukken van Showgirls draaiden – om te laten zien hoe ‘slecht’ het was. Toen ze echter merkten dat de regisseur er was en dat hij zes of zeven keer naar voren moest lopen om al die Razzies te ontvangen, voor slechtste film, slechtste regie, slechtste actrice etc, werd de sfeer werd steeds joliger. Het was een omdraaïng van alle waarden. Van te voren denk je dat het een afslachting wordt, wat uiteindelijk een zegetocht werd en ik ben blij dat ik het gedaan heb.

De nieuwe film van Paul Verhoeven, Steekspel, gaat 28 maart in première. De film kwam tot stand met hulp van het publiek, en nu heeft Nederland ook invloed op de uitbreng. Maar liefst 18 bioscopen doen mee aan deze unieke release. Het publiek zorgt door een ticket te kopen op wewantcinema.com of steekspeldefilm.nl dat de première doorgaat. Na de première programmeert Nederland zelf de film in de bioscoop. Het publiek is aan zet.

De Filmkijker recensie van Steekspel is hier te vinden