M’n eerste associaties bij het horen van het woord zeemeermin is (waarschijnlijk dankzij de kinderen) Ariël en het bekende sprookje. Zeemeerminnen zijn mythische wezens waar veel verhalen over zijn en er zijn ook genoeg mensen die beweren dat ze er eentje gezien hebben (waaronder zelfs Christopher Columbus). Het idee achter ze is prachtig, want aangezien de zee af en toe wild en genadeloos kan zijn, zien zeemeerminnen er in plaatjes en films er fantastisch uit en zijn ze daar om mensen te redden. Misschien zijn ze voor sommigen een soort troost, een houvast. Ondanks de titel gaat deze documentaire echter niet direct over deze wezens, maar wel over de fascinatie met de zee. Regisseur Coco Schrijber vertelt drie verhalen over Lex, Rebecca en Miguel wiens lot hier sterk aan verbonden is.
Haar broer Lex verdween tijdens een duikvakantie met vrienden en werd nooit meer gevonden. Ze besluit de plek te bezoeken en een verklaring van overlijden aan te vragen, terwijl ze weet dat ze nooit het antwoord zal vinden op de vraag wat er is gebeurd. Is hem iets overkomen of heeft hij zelf voor z’n einde gekozen. Dezelfde vraag vragen de ouders van Rebecca zich ook af. Ze werkte op een groot cruiseschip en tijdens een reis verdween ze van het schip. De laatste beelden tonen haar op verwarde wijze op het dek lopen, maar wat er daarna is gebeurd weet niemand. Miguel is de enige die zelf aan het woord komt. Z’n situatie in Mexico is uitzichtloos en hij wil al peddelend op een surfboard Amerika proberen te bereiken. De vraag is of hij die reis zal overleven.
Volgens Schrijber gaat haar documentaire niet over “the will to survive”, maar “the will to die”. Een serieus onderwerp wat echter prachtig in beeld wordt gebracht door cameraman Lars Jespersen-Skree, die eerder ook The Act of Killing filmde. Net zoals de mensen die achterbleven zit je als kijker na het zien van How to Meet a Mermaid ook met onbeantwoorde vragen zitten en kreeg je een klein beetje een idee hoeveel impact die vragen hebben op degenen die achterbleven. Een ontmoeting met een zeemeermin zou wat troost kunnen brengen.
Dit is een eng goede documentaire. Ik vind het huiveringwekkend knap hoe het ondergaan (of: bevangen worden) van een acute deathwish audiovisueel wordt overgebracht. Maar dat is maybe me. Coco Schrijber is er in geslaagd om zich in te leven in de situatie rond haar broer Lex, dat is prijzenswaardig. Waarschijnlijk was het iedere keer bovenkomen en zelf verder moeten na het paradijselijke onderwater leven waarbij je je gedragen en vitaal voelde iedere keer zo’n teleurstelling en maakte het moedeloos. (Ik vertel hier vast niets nieuws.)
En dan die spookachtige laatste beelden van Rebecca, die mensonwaardig behandeld was geworden en zich daarna intens verlaten voelde.
Ik moest wel even denken aan het (romantische) drama Le Grand Bleu (1988, Luc Besson), waarin de duiker besluit bij zijn zoveelste recordpoging onder water blijven besluit om verder te gaan met de dolfijnen, wiens wereld hij continu miste als hij weer boven was. En aan Malik Bendjelloul, de maker van Searching for Sugar Man (2012, Oscar beste Buitenlandse Film 2013), die op zijn 36e een eind aan zijn leven maakte. Na dat geweldige verhaal lukte het hem maar niet in een dergelijk meeslepend verhaal te leven, lijkt het, of er weer een te vinden.
Ps: die man, een medewerker waarschijnlijk, met zwarte broek en zwart-rood gestreept shirt aan, is de laatste die Rebecca gezien moet hebben. Op de film gebeurt dat (op beelden van de beveiligingscamera’s) tussen 1u02min27sec en 1u02min35sec, hij kijkt haar zelfs na als ze buiten beeld, dan of een moment later over de reling springt. Is hij dan nooit ondervraagd? Wat hij gezien had? En waarom hij niks gedaan heeft?