To Be or Not to Be (1942) – Recensie

De afgelopen jaren maak ik aan het begin van het jaar een selectie van twaalf films voor mijn “Blindspot” lijst van dat jaar. Titels die bijvoorbeeld al jaren op m’n “to watch” lijst staan of waarbij ik het gevoel heb dat ik ze als filmliefhebber toch een keer moet hebben gezien. Ook voor dit jaar heb ik een lijst gemaakt, maar we zijn inmiddels een half jaar verder en ik heb nog geen enkele film bekeken. Dat is iets waar dus verandering in moest komen, dus ik besloot te beginnen met deze film uit 1942, To Be or Not To Be van regisseur Ernst Lubitsch. Zelf was ik onbekend met zijn werk, maar deze titel wordt vaak genoemd als één van zijn beste.

Toch was dit niet altijd zo en toen de film uitkwam was er veel negativiteit rond de film. De vader van hoofdrolspeler Jack Benny liep tijdens de vertoning en fans van Carole Lombard, die voor de première omkwam bij een vliegtuig ongeluk, waren geschokt dat dit haar laaste film was. Alle ophef draaide om het feit dat de film zich afspeelt tijdens de tweede wereldoorlog (waar Amerika een aantal maanden daarvoor zelf ook bij betrokken raakte door het bombardement van Pearl Harbour) in Polen en het een komedie is waarbij ook diverse acteurs een nazi-pak aanhebben. Het draait allemaal om een groep acteurs die in het door Duitsland bezette Warschau hun acteertalent gebruiken om de lokale troepen te saboteren wanneer ze horen dat een professor vanuit Engeland informatie heeft die veel Polen in gevaar kan brengen.

 De film is natuurlijk een product van z’n tijd, wat betekent dat alles is opgenomen op “soundstages” en niet in de “echte wereld”, waardoor het geheel wat theatraal overkomt en daardoor de spanning misschien wat minder is. Toch is zit het script erg goed in elkaar, waarbij de dialogen scherp zijn en steeds terugkerende uitspraken, zoals “To be or not to be”, “So they call me Concentration Camp Ehrhardt?” en “Schultz!” worden steeds grappiger. Voor z’n tijd was het een gedurfde film die uiteindelijk (na de oorlog) steeds meer waardering kreeg. Zelf kon ik er ook van genieten, waarbij het vooral de tweede helft is waar de vaart er goed in zit en er genoeg te lachen valt.