Birth of a Nation (1915) – Recensie

Ik moet eerlijk toegeven dat ik niet echt zat te springen om Birth of a Nation te kijken. Het is vanwege z’n racistische insteek een controversiële film, maar tegelijkertijd is het ook eentje die voor het medium film extreem belangrijk geweest is. En dan is er nog die speelduur, van drie uur, wat voor een stille film ongelofelijk lang is. Ik besloot er op een rustige zaterdagmiddag voor te gaan zitten en het over me heen te laten komen.

The Birth of a Nation gaat over de burgeroorlog in Amerika, het moment waarop Lincoln wordt vermoord en de opkomst van de Ku Klux Klan, maar dan voornamelijk vanuit het perspectief van het zuiden (waar regisseur D.W. Griffith opgroeide). Centraal in dit verhaal staan de families Stoneman (uit het noorden) en de Camerons (uit het zuiden).

 Al ten tijde van de release was de film controversieel. Blanke acteurs met zwarte makeup op, zetten de voormalige slaven neer als sexuele roofdieren. De Afro-Amerikanen die in de politiek actief zijn worden bij vergaderingen neergezet als weinig ontwikkeld doordat ze tijdens hun discussies kip eten en stiekem alcohol drinken. Dat soort momenten komen vooral in het tweede deel van de film voor. In het eerste deel toont Griffith vooral (voor die tijd zeker) indrukwekkende beelden van de oorlog. Met een hoog geplaatste camera en honderden extra’s worden de strijdvelden prachtig neergezet. Maar dat is niet het enige waarom deze film zo belangrijk geweest is. De regisseur maakte namelijk ook gebruik van close-ups naast wide shots en wisselde ook van plek tijdens een scène om te laten zien wat er ergens anders op hetzelfde moment plaatsvond. Zaken die de filmkijker van nu niet meer zullen opvallen, maar destijds compleet nieuw waren.

Toch moet ik zeggen dat ik de film niet nog een keer zou kijken. Het is een film die ik puur heb bekeken omdat ik ‘m belangrijk vond om te hebben gezien, maar het verhaal zelf wist me niet te boeien en de al eerder genoemde punten met betrekking tot ras zijn schokkend. Voor de filmhistorie een belangrijke film, maar geen must see. Roger Ebert verwoordde het mooi in zijn recensie dat je als serieuze filmkijker op een gegeven moment op een punt komt waar je een film ziet voor wat het is en niet alleen maar voor wat je er van vindt en mooier zou ik het voor deze film niet kunnen verwoorden.