Gattaca (1997) – Recensie

In de wereld Gattaca wordt wie je bent gedefinieerd door je genen. Baby’s waarvan het DNA aangepast is zijn realiteit geworden en genetische imperfecties zijn zoveel mogelijk verwijderd. Toch zijn er hier en daar nog ouders die ervoor kiezen hun kind op natuurlijke manier ter wereld brengen. De kinderen hebben echter meteen vanaf de geboorte een achterstand in de maatschappij. Op dat moment wordt namelijk bepaald hoe oud een kind wordt en welke ziektes deze in zijn leven zal oplopen. Alhoewel het verboden is om op basis van de genen van een persoon iemand af te wijzen voor een baan gebeurt dit in de praktijk altijd. Een haar, wat speeksel of een aangeraakt glas kunnen al genoeg zijn om daar vervolgens DNA af te halen en de gezondheid van een sollicitant te bepalen. Hierdoor hebben ‘onaangepaste baby’s’ geen kans om in aanmerking te komen voor de betere banen.

Vincent Freeman (Ethan Hawke) heeft dit aan den lijve ondervonden en kan slechts als schoonmaker aan de slag bij Gattaca. Gattaca is te vergelijken met de NASA, waarbij duizenden mensen werkzaam zijn om er voor te zorgen dat er bijna elke dag een bemande vlucht de lucht in kan. Vincent droomt er sinds zijn jeugd al van om op een dag ook de ruimte in te gaan en hij is daarvoor bereid alles te doen en in zijn geval betekent dat een zeer ingrijpende levenswijze.

De enige manier waarop Vincent namelijk succesvol kan zijn is door zich als iemand anders voor te doen en er daarbij ook voor te zorgen dat hij het DNA van die persoon ten alle tijde bij zich heeft. Die persoon is de gehandicapte Jerome Eugene Morrow (Jude Law) die hem daarbij helpt. Vincent weet Gattaca binnen te komen en lijkt op weg te zijn om zijn droom te verwerkelijken, totdat er bij Gattaca een moord gepleegd wordt. De politie gaat aan de slag en komt tot de ontdekking dat een inferieur persoon bij Gattaca werkt die ze moeten zien op te sporen. Het is een kat en muis spel tussen Vincent en de rechercheurs die zich met de zaak bezighouden.

Wat van Gattaca zo’n fantastische film maakt is de manier waarop de wereld wordt neergezet. Door de ontwikkelingen op het gebied van DNA wordt duidelijk dat het verhaal zich in de toekomst afspeelt, maar de stijl van de film heeft sterke invloeden uit het verleden. Oude auto’s uit de jaren zestig en zeventig zijn nu elektrisch, maar behouden hun originele uiterlijk. De rechercheurs zien er uit als de detectives die rechtstreeks uit film noir films gestapt zijn, met regenjassen en hoeden. De sets zijn strak en doen op momenten denken aan de jaren twintig.

De mix van een klassieke look met moderne DNA-technologie en een wereld die daar compleet om draait staat steken daardoor tegen elkaar af. Wanneer Vincent Irene Cassini (Uma Thurman) beter leert kennen vraagt ze of hij haar DNA resultaat wil lezen, omdat ze blijkbaar in het verleden in een andere relatie daar slechte ervaringen mee gehad heeft. Gevoel lijkt pas een rol te mogen spelen als het DNA goed is en met de huidige ontwikkelingen op dat gebied (waarbij bijvoorbeeld als voedsel genetisch wordt aangepast) lijkt het een toekomst te zijn die niet zo ver van ons bed staat. Zouden ouders niet het beste kind ter wereld willen brengen als de wetenschap hen daarmee zou kunnen helpen en erfelijke ziekten voor de geboorte al kunnen verwijderen?

Vincent is in de wereld van Gattaca een man die wil bewijzen dat hij niet hoeft te zijn wat z’n DNA vertelt en Ethan Hawke zet dat in zijn rol overtuigend neer. Dat kan ook van de overige cast worden gezegd. Jude Law zet zijn personage neer als iemand die door zijn handicap nog maar een schim lijkt te zijn ten opzichte van wat hij ooit was en daar niet over lijkt te komen. Hij ziet in Vincent een mogelijkheid om nog iets nuttig te doen. Door het spannende verhaal, prachtige sets en sterk acteerwerk weet deze dramatische thriller de kijker mee te slepen in z’n wereld en blijvende indruk achter te laten.