Tim’s Vermeer (2013)

De reactie op abstracte kunst is vaak “dat zou ik ook kunnen maken”. Er zijn genoeg gevallen waarin ik zelf dat gevoel ook heb, maar vaak is kunst meer dan alleen een schilderij. Het gaat om het verhaal er om heen, de geschiedenis van de kunstenaar en de interesse die de mensen hebben. Toch zal je niet zo snel iemand horen zeggen dat ze ook wel een schilderij als dat van Rembrandt of Vermeer zouden kunnen schilderen. Toch is dat precies wat Tim Jenison zegt te kunnen. Daarbij is het opvallend dat hij nooit van z’n leven geschilderd heeft.

Deze documentaire, geproduceerd door het goochelaarsduo Penn en Teller, volgt Tim in zijn zoektocht om succesvol een Vermeer te kunnen schilderen. Tim is een uitvinder die met groot succes zijn bedrijf Newtek heeft opgezet. Hij is echter altijd geintereseerd geweest in kunst en Vermeer in het bijzonder. Het lijkt er op of deze kunstenaar met licht schilderde, waarbij hij nuances wist te schilderen die je normaal niet met het blote oog ziet. Er is maar weinig bekend over de technieken die hij daarvoor gebruikte, maar na een boek over hem gelezen te hebben begon hij er over na te denken. Zijn conclusie was dat Vermeer gebruik maakte van technologie om zijn resultaat te bereiken. Die technologie zou het verven van een schilderij zijn met behulp van projectie van een beeld door middel van een lens en een spiegel. Hij besloot om deze techniek te proberen met behulp van een foto van zijn vader en zonder enige kennis van schilderen en het simpelweg vergelijken van kleuren weet hij een overtuigend resultaat te bereiken. Z’n volgende stap? Een compleet werk van Vermeer schilderen, inclusief alle details.

Wat dit zo’n fascinerende documentaire maakt is dat het laat zien hoe ver je met alleen toewijding kan komen. Tim besluit om het schilderij eerst helemaal in een kamer na te bouwen om vervolgens het geheel te schilderen. Hij heeft geen ervaring met het maken van stoelen of andere details in het schilderij, maar besluit dat allemaal te leren. Wanneer hij eenmaal aan schilderen toekomt blijkt het hoeveel tijd er nodig is om alles tot in detail te schilderen. Als je genoeg tijd hebt laat deze film ziet dat iedereen dat zou kunnen doen. Het uiteindelijke resultaat ziet er prachtig uit en lijkt sterk op het werk van Vermeer.

Natuurlijk leidt dat meteen tot de vraag over de ervaring die Vermeer zelf had. Als Tim het zonder ervaring kon doen, betekent dit dat ook Vermeer helemaal geen meesterschilder was? Zelf denk ik dat het er niet toe doet. Zijn schilderijen worden gewaardeerd door de kunstwereld and hoe hij tot dat resultaat gekomen is zou geen rol moeten spelen. Hij leefde in een andere tijd. Een tijd waarin je geen foto’s kon maken en hij net als iedereen geld moest verdienen. Als hij daadwerkelijk de technologie van Tim gebruikte dan is dat innovatief geweest. Ook al kan je met deze techniek zelf ook de kwaliteiten van Vermeer benaderen, toch mist het resultaat dan het verhaal en de geschiedenis die Vermeer wel heeft.